Erfgoed & Monumentenzorg

Vraag en antwoord

• Wat wordt er bedoeld met erfgoed?

  Met ‘erfgoed’ bedoelen we alle materiële en immateriële zaken uit het verleden. Bij materiële zaken gaat het om concrete voorwerpen zoals gebouwen, boten, treinen, of interieuronderdelen, zoals klokken. Bij immateriële zaken gaat het om de verhalen, de gebruiken en tradities.

• Wanneer krijg ik bericht over mijn aanvraag?

  Is je project bedoeld voor een publiek in meerdere provincies of in het hele land? Dan kan je doorlopend je aanvraag doen en krijg je zo spoedig mogelijk, maar uiterlijk binnen 3 maanden, bericht of je een bijdrage krijgt of niet.

  Heeft jouw project een regionaal karakter en is het voornamelijk bedoeld voor inwoners van een gemeente of provincie? Dan kies je in je aanvraag voor de provincie waar het om gaat. Check de deadlines en mogelijkheden per provincie. De provinciale deadlines zijn bovendien ook te vinden in de checklist die je krijgt na het doen van onze Quickscan.
  Je krijgt binnen max. 3 maanden na de deadline bericht of je een bijdrage krijgt of niet.
  
  Belangrijk om te weten:
  Als je je aanvraag indient, mag je project niet binnen 4 maanden starten d.w.z. voor het publiek toegankelijk/ openbaar zijn (opening, première, verschijningsdatum, lanceringsdatum).

• Wat is de maximale bijdrage die ik kan aanvragen?

  Voor tentoonstellingen, podiumproducties, festivals, podcasts, concoursen, publicaties en educatieprojecten

  Doorgaans geeft het Cultuurfonds een gift tussen 10-50% van de totale kosten van je project. Tot een maximum van € 35.000.
  We bepalen onze gift op basis van de totale begroting en onze beschikbare middelen.

  Voor restauraties, herbestemming erfgoed, erfgoedaankopen, grondaankopen, natuurontwikkeling en -onderzoek

  Doorgaans geeft het Cultuurfonds een gift tussen 10-50% van de totale kosten van je project. Tot een maximum van € 50.000.
  We bepalen onze gift op basis van de totale begroting en onze beschikbare middelen.

• Wat zijn de voorwaarden?

  Voor aanvragen bij Erfgoed & Monumentenzorg gelden de volgende algemene voorwaarden:

  • Het monument (object of het landschap) heeft een bijzondere cultuurhistorische waarde en staat als monument geregistreerd;
  • De aanvrager heeft een aantoonbaar draagvlak met een actieve achterban van leden, donateurs of vrijwilligers;
  • Het monument (object of het landschap) is toegankelijk of is deels toegankelijk voor publiek;
  • Het erfgoed is niet in particulier bezit;
  • De aanvraag wordt gedaan door een stichting, een vereniging of een religieuze organisatie die het beheer en behoud van het erfgoed als doelstelling heeft.
    • NB: In het geval van historische buitenplaatsen mag het erfgoed ook in bezit zijn van een familie-B.V. die verbonden is aan de Natuurschoonwet.

  Je kunt een aanvraag doen voor:

  • de restauratie van gebouwd, roerend-, en groen erfgoed (hieronder leggen we uit wat we hiermee bedoelen);
  • de (her)inrichting, of nieuwe vaste presentatie van een monument of de collectie;
  • een publicatie over erfgoed;
  • een educatieproject over erfgoed;
  • een audiovisueel project over erfgoed.

  Twijfel je of je aanvraag in aanmerking komt? Neem dan contact op.

  
  

• Kan ik als individu een aanvraag doen?

  Je kunt als individu een aanvraag doen voor een ontwikkelbijdrage voor individuele kennisontwikkeling en -overdracht van het (restauratie)ambacht.

  Individuele bijdrage voor kennisontwikkeling en -overdracht van het (restauratie)ambacht

  Kennis en kunde gaat verloren die voorwaardelijk is voor het behoud van materieel erfgoed en voor de uitoefening van immaterieel erfgoed. Vakmensen worden vaak niet opgevolgd en de instroom jongopgeleiden is klein. Daarom kun je nu een individuele bijdrage krijgen voor de ontwikkeling van jouw eigen kennis en kunde én voor de overdracht en verdieping daarvan.

  Het restauratieambacht is specifiek, specialistisch vakmanschap dat wordt ingezet in restauratieopgaven. Denk aan: restauratietimmeren, -stucen, -metselen, -schilderen, -voegen, smeden, glazenier/glas-in-lood restauratie, steenhouwen, textielrestauratie, behangrestauratie, dakdekken, meubelrestauratie, leifruit-snoeien, heggen vlechten, etc.

  Specifieke voorwaarden:

  • Je hebt een aantal jaren nodig om de juiste kennis en kunde te ontwikkelen om het ambacht op een professionele manier uit te kunnen oefenen.
  • Je werkt met vakspecialistische materialen en gereedschappen en je maakt, restaureert, repareert, ontwikkelt, behandelt een (erfgoed)object.
  • Je houdt je op een professionele manier bezig met het (restauratie)ambacht. Dat blijkt uit het minimaal 5 jaar bewezen uitoefenen van het ambacht en/of een relevante opleiding.

• Kan ik een aanvraag doen voor restauratie?

  Gebouwd erfgoed

  Gebouwd erfgoed kan breed worden opgevat; van kastelen tot kerken en van industrieel erfgoed tot Post 65 monumenten.

  • Onder industrieel erfgoed wordt onder andere verstaan: monumentale stoomgemalen, fabrieksschoorstenen, molens, watertorens, fabrieksgebouwen.
  • Onder Post 65 erfgoed wordt de architectuur uit de periode tussen 1965 en 1990 verstaan. ‘Architecten hadden specifieke aandacht voor de gebruikers en hoe men binnen een gebouw met elkaar omging. Het zorgde voor verschillende bijzondere experimenten waarbij integraal naar deze elementen werd gekeken en die vandaag de dag nog steeds van invloed zijn op onze huidige architectuur’ (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed).

  Restauratie en groot onderhoud van molens

  Let op: Van 2023 tot 2028 stelt het Cultuurfonds in samenwerking met De Hollandsche Molen in totaal € 1,75 miljoen beschikbaar voor restauratie en groot onderhoud van molens. Dit bedrag komt terecht in het Molenfonds van De Hollandsche Molen. De Hollandsche Molen en het Cultuurfonds hebben daarvoor een nieuw partnerschap afgesloten. Doel van het nieuwe partnerschap is om het moleneigenaren gemakkelijker te maken om financiering voor groot onderhoud en restauratie aan te vragen. De beoordeling en de administratieve afhandeling van aanvragen is met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2023 in handen van De Hollandsche Molen. De contactpersoon van De Hollandsche Molen is Jippe Kreuning, j.kreuning@molens.nl. Voor algemene vragen kunnen aanvragers mailen naar: molenfonds@molens.nl.
  
  Aanvragen voor educatieve activiteiten over molens kunnen wél worden ingediend bij het Cultuurfonds.
  

  Roerend erfgoed

  Met roerend erfgoed bedoelen we erfgoed dat verplaatsbaar is. Hieronder vallen bijvoorbeeld interieuronderdelen, mobiel erfgoed, collecties en papier.

  Aanvullende voorwaarden roerend erfgoed:

  • Bij de restauratie van objecten, die onderdeel zijn van historische collectie, zijn de objecten vastgelegd in een collectiebeschrijving en worden ze tentoongesteld aan het publiek.
  • Een eenmalige bijdrage kan worden aangevraagd voor het realiseren van vrijwilligerswerkplaatsen en voor depotgebouwen die gebruikt worden voor de stalling van de roerende objecten.
  • Bij mobiel erfgoed kan de aantoonbare bijzondere cultuurhistorische waarde worden aangetoond en staat het object als roerend monument geregistreerd in het Nationaal Register Mobiel Erfgoed.

  Groen erfgoed
  

  ‘Groen erfgoed is cultureel erfgoed dat bestaat uit een groenaanleg met cultuurhistorische, horticulturele of architectuurhistorische waarden zoals een park, tuin, begraafplaats, moestuin, boerenerf of hortus botanicus’ (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed).

  Aanvullende voorwaarden groen erfgoed:

  • Het gaat om het restaureren, reconstrueren en presenteren van groen erfgoed.
  • Als er sprake is van restauratie of reconstructie dan ontvangen we graag een tuinhistorisch onderzoek bij de aanvraag.
Bekijk alles

Kan ik een aanvraag doen voor educatie- en presentatieprojecten over erfgoed?

Het Cultuurfonds draagt bij aan erfgoededucatie- en presentatieprojecten om het belang en de culturele waarde van erfgoed door te blijven geven aan nieuwe generaties.

Denk bijvoorbeeld aan:

• digitale portalen en websites;
• de inrichting van vaste tentoonstellingen over erfgoed;
• werkplaatsen waar historisch erfgoed wordt hersteld;
• podcast- of audiovisuele producties.

Het Cultuurfonds draagt bij aan educatieve projecten die voor een breed publiek of een specifieke doelgroep relevante kennis over erfgoed en monumentenzorg bieden en daarbij een duurzame en bruikbare toevoeging zijn op het al bestaande aanbod. Daarmee bedoelen we:

• uitzonderlijke projecten door speciale samenwerkingsvormen en/of innovatieve technieken;
• projecten gericht op bewustwording van het belang van erfgoed en monumentenzorg.

De belangrijkste voorwaarden voor het doen van een aanvraag voor erfgoededucatie- en presentatieprojecten zijn:

• Kleine musea in overheidsbezit, gevestigd in een monumentaal pand, kunnen een aanvraag indienen voor educatieve projecten.
• Vaste educatieve inrichtingen kunnen eenmalig een bijdrage ontvangen waarbij de nieuwe educatieve presentatie een duidelijke relatie heeft met de collectie en het monument.
• Via digitale kennisportalen worden gegevens over unieke erfgoedthema's verzameld, geordend en beschikbaar gesteld voor een breed publiek.

Audiovisuele projecten:

Het Cultuurfonds draagt bij aan:

• uitzonderlijke audiovisuele projecten;
• projecten met als onderwerp erfgoed en/of monumentenzorg;
• projecten die een duurzame toevoeging zijn op het al bestaande aanbod.

Bij audiovisuele projecten moet duidelijk zijn waarom de gekozen vorm goed past bij de beoogde doelgroep. Het audiovisuele project heeft een landelijk bereik.

Denk bijvoorbeeld aan:

• documentaires;
• podcasts;
• educatievideo's;
• andere audiovisuele projecten.

Voorwaarden aanvraag podcast:

De aanvraag heeft een concreet publiciteitsplan met daarin een beschrijving van de doelgroep en meerwaarde van de gekozen vorm voor het project.

Graag ontvangen we zo concreet mogelijk de plannen voor de afleveringen van de podcast, zoals een uitgeschreven script/synopsis.


Kan ik een aanvraag doen voor religieus erfgoed?

In Nederland zijn veel religieuze bouwwerken die verbonden zijn met de geschiedenis van onze maatschappij. Zo zijn er verschillende monumentale kerken, moskeeën, vermaningen, synagogen, kathedralen, kruiskerken, zaalkerken en huiskerken.

Het Cultuurfonds steunt behoudsprojecten die een groot draagvlak hebben in de lokale gemeenschap, maar ook projecten die het historisch besef van de monumenten versterken en die de bevolking actief betrekken. Door dit soort projecten komt men actief in aanraking met het bijzondere architectuur en geschiedenis van het religieuze erfgoed.

Begraafplaatsen en klinkend erfgoed

De vele begraafplaatsen rondom kerken, of verscholen in het groen, vormen verstilde plekken van onze geschiedenis en eerdere generaties en vragen heel wat onderhoud.

Met klinkend erfgoed bedoelen we: ‘orgels, luidklokken, beiaarden en torenuurwerken. Het zijn historische instrumenten met het doel om via geluid mensen te vermaken of te attenderen’ (Stichting ERM).

Aanvullende voorwaarden religieus erfgoed:

• De aanvraag is voor de restauratiekosten van het monument of objectonderdelen. Kosten voor (groot) onderhoud komen niet in aanmerking voor een bijdrage.
• Bij de restauratie van historische orgels geldt dat alleen de restauratie in aanmerking komt en dat het orgel regelmatig bespeeld wordt en dat het naast de erediensten ook wordt ingezet voor publieksconcerten.
• Het orgel heeft een aantoonbare bijzondere cultuurhistorische waarde en staat als klinkend monument geregistreerd.
• Bij het herbestemmen van een religieus gebouw staat de historie van het monument centraal. De restauratiekosten maken een substantieel deel uit van de kosten.

Let op!

Het beschikbare budget voor kerkorgels is beperkt. Wij dragen alleen bij aan de restauratie van een kerkorgel wanneer:

• Het orgel staat registreert in het register klinkend erfgoed van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
• Er aantoonbaar een breder publiek wordt bereikt dan de eigen geloofsgemeenschap. We vragen daarom om een concertagenda waaruit blijkt dat het orgel minstens 10 keer per jaar wordt bespeeld voor een breder publiek.
• Het is pré wanneer het orgel toegankelijk is als oefeninstrument
• Het is pré wanneer er aandacht is voor kennisoverdracht van het restauratieambacht.

Kan ik een aanvraag doen voor onderzoek en schrijven?

Via de regeling Onderzoek en Schrijven stellen we auteurs in staat tijd vrij te maken voor het doen van het onderzoek voor en het schrijven van een nieuwe publicatie. Belangrijk is dat met dit onderzoek nog niet begonnen is.

Normaal kan iemand die een bijdrage ontvangt voor onderzoek & schrijven niet ook een bijdrage ontvangen voor publicatiekosten. Alleen onder bijzondere omstandigheden is dit mogelijk.

We dragen niet bij aan onderzoek voor of het drukken van proefschriften. Ook vallen vertalingen uit het Nederlands buiten onze richtlijnen.

Voorwaarden aanvraag Onderzoek en Schrijven:

• de uitgeverij die de publicatie gaat uitgeven doet de aanvraag;
• de auteur is bij het indienen van de aanvraag nog niet begonnen met het onderzoek;
• de auteur heeft geen (vaste) baan bij een onderwijsinstelling voor het onderzoeksgebied van de publicatie;
• in het onderzoeksplan komen ten minste de volgende zaken aan bod:
  • een algemeen betoog over het belang van het onderwerp en de gekozen invalshoek;
  • een voorlopige hoofdstukindeling;
  • een beschrijving van het te onderzoeken materiaal: archieven, interviews, reizen;
  • een gedetailleerde planning van de onderzoeks- en schrijfperiode;
  • een begeleidingscommissie van ten minste drie personen met expertise op de juiste gebieden.
• met de aanvraag stuur je een auteurscontract of een intentieverklaring van de uitgever mee;
• met de aanvraag stuur je de meest recente jaarcijfers van de uitgeverij mee. Als het uitgeverijfonds onderdeel is van een groter bedrijf met meerdere uitgeverijen, moet je naast de algemene jaarrekening ook recente, op jullie fonds toegespitste cijfers meesturen, waaruit is op te maken hoe het financieel gaat;
• de maximale bijdrage in de regeling Onderzoek en Schrijven bedraagt € 25.000 op basis van een traject van 3 tot 4 jaar.

Kan ik een aanvraag doen voor een publicatie?

Het aanvragen van een bijdrage voor een publicatie kan op twee momenten: voorafgaand aan het schrijfproces voor een auteurshonorarium binnen de regeling Onderzoek en Schrijven; of voor een bijdrage in de publicatiekosten wanneer het manuscript af is. Alleen de uitgever kan een aanvraag doen.

Voorwaarden aanvraag publicatiekosten:

• de uitgeverij die de publicatie gaat uitgeven doet de aanvraag;
• bij het doen van een aanvraag is het manuscript (zo goed als) af;
• de publicatie moet in een minimale eerste oplage van 1.000 exemplaren verschijnen;
• op basis van het ingevulde calculatieformulier (download deze onderaan de pagina) is er een aantoonbaar tekort;
• met de aanvraag stuur je een auteurscontract of een intentieverklaring van de uitgever mee;
• met de aanvraag stuur je de meest recente jaarcijfers van de uitgeverij mee. Als het uitgeverijfonds onderdeel is van een groter bedrijf met meerdere uitgeverijen, moet je naast de algemene jaarrekening ook recente, op jullie fonds toegespitste cijfers meesturen, waaruit is op te maken hoe het financieel gaat;
• de maximale bijdrage in de publicatiekosten bedraagt € 10.000.

Kan ik een aanvraag doen voor erfgoed in Suriname?

Bijdragen voor erfgoedactiviteiten in Suriname worden via het Themafonds Surinaams Erfgoed toegekend.

Suriname heeft tal van prachtige monumentale panden. Helaas verkeren sommigen daarvan in slechte staat. Daarom hebben Stadsherstel Suriname, Stadsherstel Amsterdam en het Cultuurfonds de krachten gebundeld en Themafonds Surinaams Erfgoed opgericht. Het doel is om Surinaams erfgoed te behouden voor de toekomst.

De samenwerking wordt voortgezet, maar de doelstelling van het themafonds wordt verbreed. Het Cultuurfonds draagt vanaf 2023 naast gebouwd erfgoed ook bij aan het beheer, behoud, de presentatie en de beleving van roerend en immaterieel erfgoed. Het Cultuurfonds wil gemeenschappen verbinden, historisch besef zichtbaar maken en bewustwording en wederzijds begrip stimuleren. Het Cultuurfonds draagt met name bij aan duurzame initiatieven met aandacht voor kennisontwikkeling en -overdracht, zoals:

• de restauratie van een monument met een opleidingsplek;
• kennisoverdracht van ambachten;
• educatieve podcast;
• educatieve route;
• vaste educatieve inrichtingen;
• lespakketten.

Voorwaarden aanvraag:

• De aanvrager is een stichting, een vereniging of religieuze organisatie;
• Het project is een investering op de lange termijn en geen tijdelijke oplossing;
• Het erfgoed heeft een aantoonbare bijzondere cultuurhistorische waarde;
• De aanvrager heeft aantoonbaar draagvlak, bijvoorbeeld door een actieve achterban van leden, donateurs of vrijwilligers.

Educatie:

• De aanvrager is een stichting, een vereniging of religieuze organisatie met een educatieve doelstelling. Ook musea in overheidsbezit kunnen een aanvraag doen voor educatieve projecten.
• Vaste educatieve inrichtingen kunnen worden ondersteund, waarbij de nieuwe educatieve presentatie een duidelijke relatie heeft met de collectie en het monument.
• Het digitaal vastleggen van kennis door middel van digitale kennisportalen, waarbij kennis over bijzondere erfgoedthema’s wordt verzameld, nieuwe informatie wordt gebundeld en voor een breed publiek wordt ontsloten.
• Voor het realiseren van vrijwilligerswerkplaatsen en depotgebouwen voor de stalling van de roerende objectencollectie kan eenmalig een bijdrage worden ontvangen.
• Het vastleggen van kennis over erfgoed in publicaties en/of via onderzoek en schrijven kan worden ondersteund.

(On)roerend erfgoed:

• Het monument (object of het landschap) is toegankelijk voor het publiek.
• De aanvrager is een stichting, een vereniging of een religieuze organisatie die het beheer en behoud van het erfgoed als doelstelling heeft.
• De aanvraag heeft betrekking op de restauratiekosten van het erfgoed, de objectonderdelen of de kosten voor de vaste educatieve presentatie van het monument of de collectie.
• Er wordt bij voorkeur aandacht besteed aan kennisontwikkeling en -overdracht, bijvoorbeeld door het aanbieden van een leerwerkplek.

Richtlijnen voor de aanvrager voor activiteiten in Suriname:

• De aanvrager is gevestigd in Nederland, Suriname of het Caribisch gebied.
• De gevraagde bijdrage is maximaal 80% van de totale projectkosten.
• Er kan een voorschot van maximaal 80% van de toegezegde bijdrage worden verstrekt.
• Matching is geen voorwaarde, wel een eigen bijdrage (in geld of in gekapitaliseerde uren à € 25 per uur).
• Alleen stichtingen en verenigingen (rechtspersonen zonder winstoogmerk) kunnen een aanvraag doen.

Welke projecten komen niet in aanmerking?

Het Cultuurfonds neemt om inhoudelijke, financiële en procedurele redenen geen aanvragen in behandeling voor:

• Inhoudelijk:
  • Projecten met een politiek, religieus of overwegend sociaal-maatschappelijk doel.
  • Activiteiten met een fondsenwervend oogmerk.
  • Prijzen, prijsuitreikingen e.d. van andere organisaties.
• Financieel:
  • Exploitatiekosten, reguliere investeringen e.d.
  • Projecten zonder wezenlijk tekort (afgaand op begroting en dekkingsplan).
• Procedureel:
  • Projecten die al (voor een groot deel) zijn gerealiseerd op het moment van beoordeling.




Wie zitten er in de adviescommissie?

Marielle Hendriks, (voorzitter), directeur-bestuurder Erfgoedhuis Zuid-Holland
Korneel Aschman, zelfstandig adviseur Korneel Aschman Erfgoedadvies
Camiel Berns, architect
Nick van den Berg, architectuurhistoricus en adviseur erfgoed Gelders Genootschap
Kris Schiermeier, directeur-bestuurder Japanmuseum SieboldHuis
Wesley Sekewael, werktuigbouwkundig ingenieur
Jos Snoek, bouwkundig ingenieur en erfgoeddeskundige
Marjolein Verschuur, hoofd regio Noord-Oost Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Marieke van Zanten, adviseur/architectuurhistoricus Het Oversticht

secretariaat: Annemarie Willems